TĘCZOWE Lekcje

Przedstawiamy Wam propozycje lekcji dla szkół średnich na „Tęczowy Piątek” – i na każdy inny dzień w roku. Propozycje te przygotowały_li profesorki i profesorowie uniwersytetów, nauczycielki i nauczyciele, z Polski i z uczelni zagranicznych. Mamy nadzieję, że może się Wam te lekcje spodobają i przydadzą. Model otwartej, przyjaznej osobom LGBT+ szkoły jest dzisiaj celem ataków – a to właśnie w szkole uczymy się, jak być razem tak, by się wspierać, nie krzywdzić. Chcemy, żebyście wiedziały i wiedzieli, że ludzie Uniwersytetu są z Wami, z każdą osobą LGBT+ uczącą się teraz w szkole i ze wszystkimi dzielnymi nauczycielkami i nauczycielami, którzy chcą zadbać o to, by szkoła stała się dla młodzieży LGBT+ przyjaznym miejscem.

Lekcje możecie przeprowadzić w szkole, ale też, jeśli okaże się to niemożliwe, możecie zorganizować grupy samokształceniowe. Każda lekcja zawiera teksty i materiały do wspólnego pomyślenia i przedyskutowania. A wspólne myślenie jest formą oporu wobec zła.

Zamieszczone tu lekcje poświęcone osobom LGBT+ oraz problematyce gender wykorzystują badania prowadzone przez autorki i autorów. Chcemy chociaż w ten sposób być z Wami w szkołach, chcemy służyć Wam wiedzą i wynikami prac naukowych. Jesteśmy też ciekawi Waszych pomysłów i Waszych doświadczeń dydaktycznych – prosimy nauczycielki i nauczycieli o podzielenie się z nami własnymi scenariuszami lekcji. Wyślijcie je nam na nasz adres kontaktowy, postaramy się zamieszczać je na tej stronie. Wspólnie stworzymy w ten sposób wirtualną bibliotekę materiałów edukacyjnych.

Przede wszystkim jednak chcemy, żeby każda osoba LGBT+, która uczy się teraz w szkole i być może przeżywa trudne chwile, boi się, cierpi, nie widzi przed sobą przyszłości – żeby każda taka osoba wiedziała, że jest ważna, że jest potrzebna i że świat – także świat nauki – na nią czeka i jest gotów jej bronić.

SCENARIUSZE Lekcji

biologia

dr hab. Grzegorz Iniewicz, prof. UJ
Stres mniejszościowy a zdrowie u osób homoseksualnych i biseksualnych

Celem zajęć jest pokazanie uczniom, w jaki sposób sytuacja, w której znajdują się osoby należące do grupy doświadczającej stygmatyzacji i przemocy, wpływa na ich zdrowie. Kwestia ta wydaje się być szczególnie istotna w ostatnich latach, gdy nasila się tzw. mowa nienawiści w stosunku do osób biseksualnych i homoseksualnych i, co za tym idzie, wzrasta ilość stygmatyzujących i przemocowych zachowań, których doświadczają.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
prof. dr hab. Renata Ziemińska
Niesprawiedliwość binarnego pojęcia płci na przykładzie Marii Patino

Binarne pojęcie płci to prosty podział wszystkich ludzi na dwie grupy: kobiety i mężczyzn. Zakłada się przy tym, że zestaw cech kobiecych jest „zrośnięty” i wyklucza się z podobnie „zrośniętymi” cechami męskimi. Historia Marii Patino tej prostej teorii przeczy i pokazuje, że cechy płciowe konkretnej osoby mogą być częściowo męskie a częściowo żeńskie.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały

filozofia

dr hab. Magdalena Środa, prof. ucz.
Porozmawiamy o przyjaźni

Czy przyjaźń jest społeczną relacją, czy intymnym uczuciem? Czy przyjaźń i miłość to to samo? Co starożytni Grecy sądzili o moralnej i politycznej wartości związków między mężczyznami? Jaka relacja łączyła takie związki z filozofią?

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
prof. dr hab. Renata Ziemińska
Niesprawiedliwość binarnego pojęcia płci na przykładzie Marii Patino

Binarne pojęcie płci to prosty podział wszystkich ludzi na dwie grupy: kobiety i mężczyzn. Zakłada się przy tym, że zestaw cech kobiecych jest „zrośnięty” i wyklucza się z podobnie „zrośniętymi” cechami męskimi. Historia Marii Patino tej prostej teorii przeczy i pokazuje, że cechy płciowe konkretnej osoby mogą być częściowo męskie a częściowo żeńskie.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały

godzina wychowawcza

prof. dr hab. Małgorzata Fuszara
Dbałość o urodę czy dyscyplinowanie ciała?

Naomi Wolf w wydanej w 1990 roku w Stanach Zjednoczonych książce Mit Urody stawia szereg ważnych pytań dotyczących roli, jaką wygląd ciała – a więc też i samo ciało – odgrywa w kształtowaniu tożsamości kobiet. Biorąc za punkt wyjścia wstęp do polskiego wydania autorstwa dr Kingi Dunin, zastanówmy się nad tym, jak kultura określa naszą cielesność.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
dr hab. Grzegorz Iniewicz, prof. UJ
Stres mniejszościowy a zdrowie u osób homoseksualnych i biseksualnych

Celem zajęć jest pokazanie uczniom, w jaki sposób sytuacja, w której znajdują się osoby należące do grupy doświadczającej stygmatyzacji i przemocy, wpływa na ich zdrowie. Kwestia ta wydaje się być szczególnie istotna w ostatnich latach, gdy nasila się tzw. mowa nienawiści w stosunku do osób biseksualnych i homoseksualnych i, co za tym idzie, wzrasta ilość stygmatyzujących i przemocowych zachowań, których doświadczają.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
dr hab. Jacek Kochanowski, prof. ucz.
Lesbijki, geje, osoby biseksualne i transpłciowe wśród nas

Celem zajęć jest zapoznanie uczniów i uczennic z sytuacją społeczną osób LGBTQ+, omówienie pojęć wykluczenia, dyskryminacji, analiza psychicznej sytuacji osoby nieheteroseksualnej lub transpłciowej w społecznym kontekście wykluczenia.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ Zobacz materiał wideo

historia

dr hab. Piotr Laskowski, prof. ucz.
Małżeństwo między mężczyznami w renesansowym Rzymie

W 1578 roku, w kościele św. Jana przy Bramie Łacińskiej, na południowych obrzeżach Rzymu, zorganizowano ceremonię ślubu między mężczyznami. Fakt ten został opisany „na gorąco” przez weneckiego ambasadora w Państwie Kościelnym, Antonia Tiepolo. Trzy lata później wspomniał o tym wydarzeniu Michel de Montaigne, francuski myśliciel i pisarz…

→ POBIERZ SCENARIUSZ
prof. dr hab. Włodzimierz Lengauer
Miłość według starożytnych Greków

Żyjący w IV wieku p.n.e. Platon, uczeń Sokratesa, zagadnieniu miłości poświęcił dialog Uczta (gr. Symposion). To relacja ze spotkania towarzyskiego w domu poety tragicznego, Agatona. Uczestnicy rozmowy przy winie (takie spotkanie zwali Grecy właśnie symposion) wygłaszają mowy na cześć Erosa.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
Sebastian Matuszewski
Zamieszki w Stonewall – przełomowy moment w historii ruchu wyzwolenia osób LGBTQ+

W nocy z 27 na 28 czerwca 1969 nowojorska policja dokonała nalotu na uczęszczany przez osoby LGBTQ+ pub „Stonewall Inn” w dzielnicy Greenwich Village na Manhattanie w Nowym Jorku. Inaczej niż zwykle, tym razem robotnicy, młodzież i imigranci, Czarni i Latynosi, którzy chadzali do „Stonewall Inn”, odpowiedzieli na atak policji samoobroną. Celem lekcji jest prześledzenie dynamiki protestu społecznego, uchwycenie jego przyczyn i porównanie z innymi protestami i rewolucyjnymi sytuacjami znanymi z historii.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
prof. Richard B. Parkinson, Oksford
Pierwsi kochankowie

Właściwie moglibyśmy zacząć od pytania. Ta mała figurka wykonana z kalcytu przedstawia dwie obejmujące się postaci. Zazwyczaj zakłada się, że jest to mężczyzna i kobieta. Ale dlaczego przyjmujemy to z taką łatwością?

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
prof. Richard B. Parkinson, Oksford
Pierwszy gejowski pocałunek

Około roku 2450 p.n.e. dwaj staroegipscy dworzanie o imionach Nianchchnum i Chnumhotep wybudowali dla siebie grobowiec na nekropoli królewskiej w Sakkarze. W grobowcu znajduje się kaplica zdobiona wizerunkami obu urzędników. Mężczyzn ukazano wraz z żonami i dziećmi, jednocześnie całują się oni, obejmują i siedzą razem nierzadko przedstawieni w taki sposób, w jaki ukazywano zazwyczaj właściciela grobu wraz z żoną.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
prof. Marta Petrusewicz, Università della Calabria
Tworzenie (dwóch) płci – od starożytnych Greków do dziewiętnastowiecznych mieszczan

Przez wieki powszechne było przekonanie, że kobiety i mężczyźni to dwie różne formy jednej płci rozłożone na osi, bez jasnego rozgraniczenia między płcią żeńską i męską. Aż do XVIII wieku na tej osi mieścili się hermafrodyci; ludzie, których płeć zmieniała się z wiekiem; jednostki, które fizycznie były kobietą lub mężczyzną, podczas kiedy ich tożsamość genderowa była przeciwna. Ta wielka różnorodność była uważana za normalną i akceptowalną.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
dr hab. Wojciech Śmieja, prof. ucz.
Inne Przedwiośnie

Felieton Tadeusza Boya-Żeleńskiego „Przedwiośnie” ukazał się na łamach „Kuriera Porannego” w 1927 roku. Wykorzystując tytuł szeroko wówczas komentowanej powieści Stefana Żeromskiego, Boy upomina się o równouprawnienie osób homoseksualnych. To pierwszy tego typu tekst w polskiej publicystyce.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
prof. dr hab. Ewa Wipszycka
Mechanizmy stereotypizacji

Spróbujmy przyjrzeć się mechanizmowi tworzenia stereotypów i zbadać specyficzne miejsce, jakie zajmują w nich wyobrażenia na temat seksualności.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały

język angielski

dr hab. Agnieszka Graff, prof. ucz.
Famous LGBT Americans

“All of us who are openly gay are living and writing the history of our movement,” says Tammy Baldwin. “We are no more – and no less – heroic than the suffragists and abolitionists of the 19th century . . . We are ordinary people, living our lives, and trying, as civil-rights activist Dorothy Cotton said, to ‘fix what ain’t right’ in our society.”

→ POBIERZ SCENARIUSZ
dr hab. Agnieszka Graff, prof. ucz.
Transtrenders

Here’s an episode of series of lectures/performances entitled Contrapoints. The series is a cult youtube phenomenon in the US and beyond.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ Zobacz materiał wideo
dr hab. Agnieszka Graff, prof. ucz.
I Want a Wife by Judy Syfers

It is a classic text of American feminism of the second wave. It appeared in New York Magazine year-end issue of 1971. Judy Syfers had written it as a speech for a rally in San Francisco the previous year.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ Zobacz materiał wideo

język polski

dr hab. Tomasz Basiuk, prof. ucz.
„Cholernie mocna miłość” Lutza van Dijka

Historia „Stefana K.” sięga czasów II wojny światowej. Pod tym pseudonimem kryje się nieżyjący już polski aktor Stefan Kosiński (używający także imienia Teofil), który jako młody człowiek bardzo chciał występować w teatrze mimo trwającej niemieckiej okupacji kraju. Poznał wówczas niemieckiego rówieśnika, żołnierza Wehrmachtu, z którym nawiązał romans.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
prof. Lucyna Gebert, Università degli Studi „La Sapienza”, Rzym
Nierówność płci w języku

Studia nad nierównością płci w języku prowadzone są od powstania współczesnego ruchu feministycznego w krajach zachodnich, czyli od lat 70 dwudziestego wieku. Językowa niesymetryczność płci widoczna jest na wielu poziomach języka, wpływa ona na nasze postrzeganie świata i na utrwalanie stereotypów.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
dr Magdalena Kowalska
Postać Vautrina w Ojcu Goriot Balzaca: kusiciel, buntownik i kozioł ofiarny

Postać Vautrina w Ojcu Goriot jest zbudowana z kilku splecionych ze sobą kulturowych stereotypów. Wobec Rastignaca od początku występuje on w roli demonicznego kusiciela. Jednocześnie ma wiele rysów romantycznego bohatera bajronicznego: skłócony ze światem, niepokojący, skrywający mroczną tajemnicę. „Tajemnica” skrywana przez Vautrina okazuje się dwojakiego rodzaju. Jest on przestępcą i jest homoseksualny.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
prof. dr hab. Włodzimierz Lengauer
Miłość według starożytnych Greków

Żyjący w IV wieku p.n.e. Platon, uczeń Sokratesa, zagadnieniu miłości poświęcił dialog Uczta (gr. Symposion). To relacja ze spotkania towarzyskiego w domu poety tragicznego, Agatona. Uczestnicy rozmowy przy winie (takie spotkanie zwali Grecy właśnie symposion) wygłaszają mowy na cześć Erosa.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
prof. Marta Petrusewicz, Università della Calabria
Tworzenie (dwóch) płci – od starożytnych Greków do dziewiętnastowiecznych mieszczan

Przez wieki powszechne było przekonanie, że kobiety i mężczyźni to dwie różne formy jednej płci rozłożone na osi, bez jasnego rozgraniczenia między płcią żeńską i męską. Aż do XVIII wieku na tej osi mieścili się hermafrodyci; ludzie, których płeć zmieniała się z wiekiem; jednostki, które fizycznie były kobietą lub mężczyzną, podczas kiedy ich tożsamość genderowa była przeciwna. Ta wielka różnorodność była uważana za normalną i akceptowalną.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
dr hab. Wojciech Śmieja, prof. ucz.
Inne Przedwiośnie

Felieton Tadeusza Boya-Żeleńskiego „Przedwiośnie” ukazał się na łamach „Kuriera Porannego” w 1927 roku. Wykorzystując tytuł szeroko wówczas komentowanej powieści Stefana Żeromskiego, Boy upomina się o równouprawnienie osób homoseksualnych. To pierwszy tego typu tekst w polskiej publicystyce.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
dr hab. Magdalena Środa, prof. ucz.
Porozmawiamy o przyjaźni

Czy przyjaźń jest społeczną relacją, czy intymnym uczuciem? Czy przyjaźń i miłość to to samo? Co starożytni Grecy sądzili o moralnej i politycznej wartości związków między mężczyznami? Jaka relacja łączyła takie związki z filozofią?

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały

wiedza o kulturze

dr hab. Iwona Kurz, prof. ucz.
„Niech nas zobaczą”. Widzialność osób LGBTQ+

Filozofka Hannah Arendt domenę polityki określała jako „przestrzeń pojawiania się”. Takie ujęcie rodzi wiele pytań. Kto ma prawo się pojawiać? Gdzie? Kiedy? Zamiast posługiwać się tą ograniczoną formułą, zamierzam zgłębić taką przestrzeń pojawiania się, w której nie nazywam, lecz słucham – po to, byśmy mogli stworzyć przestrzeń odkrywania i odnaleźć siebie nawzajem.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
prof. dr hab. Antoni Zięba
Wielcy artyści dawni i sztuka homoerotyczna: Caravaggio

Pośród klisz, schematów czy stereotypów, w których opisuje Caravaggia dawna historiografia i biografistyka XVII-XVIII wieku oraz współczesna historia sztuki – obok kliszy artysty outsidera, wyrzutka społecznego, artysty z marginesu, awanturnika, buntownika, bezbożnika, łamiącego normy i tabu – funkcjonuje wyobrażenie o Caravaggiu jako homoseksualnym „dewiancie”.

→ Pobierz prezentację

wiedza o społeczeństwie

prof. dr hab. Małgorzata Fuszara
Dbałość o urodę czy dyscyplinowanie ciała?

Naomi Wolf w wydanej w 1990 roku w Stanach Zjednoczonych książce Mit Urody stawia szereg ważnych pytań dotyczących roli, jaką wygląd ciała – a więc też i samo ciało – odgrywa w kształtowaniu tożsamości kobiet. Biorąc za punkt wyjścia wstęp do polskiego wydania autorstwa dr Kingi Dunin, zastanówmy się nad tym, jak kultura określa naszą cielesność.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
dr hab. Grzegorz Iniewicz, prof. UJ
Stres mniejszościowy a zdrowie u osób homoseksualnych i biseksualnych

Celem zajęć jest pokazanie uczniom, w jaki sposób sytuacja, w której znajdują się osoby należące do grupy doświadczającej stygmatyzacji i przemocy, wpływa na ich zdrowie. Kwestia ta wydaje się być szczególnie istotna w ostatnich latach, gdy nasila się tzw. mowa nienawiści w stosunku do osób biseksualnych i homoseksualnych i, co za tym idzie, wzrasta ilość stygmatyzujących i przemocowych zachowań, których doświadczają.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
dr hab. Jacek Kochanowski, prof. ucz.
Lesbijki, geje, osoby biseksualne i transpłciowe wśród nas

Celem zajęć jest zapoznanie uczniów i uczennic z sytuacją społeczną osób LGBTQ+, omówienie pojęć wykluczenia, dyskryminacji, analiza psychicznej sytuacji osoby nieheteroseksualnej lub transpłciowej w społecznym kontekście wykluczenia.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ Zobacz materiał wideo
prof. dr hab. Marcin Król
Mniejszość, większość

Władza większości może być władzą despotyczną. I chociaż tyranizowana będzie tylko mniejszość, to - jak wiadomo - wszelka tyrania jest złem. Miarą zatem demokratyczności ustroju państwowego są zabezpieczenia przed tyranią większości.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
dr hab. Iwona Kurz, prof. ucz.
„Niech nas zobaczą”. Widzialność osób LGBTQ+

Filozofka Hannah Arendt domenę polityki określała jako „przestrzeń pojawiania się”. Takie ujęcie rodzi wiele pytań. Kto ma prawo się pojawiać? Gdzie? Kiedy? Zamiast posługiwać się tą ograniczoną formułą, zamierzam zgłębić taką przestrzeń pojawiania się, w której nie nazywam, lecz słucham – po to, byśmy mogli stworzyć przestrzeń odkrywania i odnaleźć siebie nawzajem.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
Sebastian Matuszewski
Zamieszki w Stonewall – przełomowy moment w historii ruchu wyzwolenia osób LGBTQ+

W nocy z 27 na 28 czerwca 1969 nowojorska policja dokonała nalotu na uczęszczany przez osoby LGBTQ+ pub „Stonewall Inn” w dzielnicy Greenwich Village na Manhattanie w Nowym Jorku. Inaczej niż zwykle, tym razem robotnicy, młodzież i imigranci, Czarni i Latynosi, którzy chadzali do „Stonewall Inn”, odpowiedzieli na atak policji samoobroną. Celem lekcji jest prześledzenie dynamiki protestu społecznego, uchwycenie jego przyczyn i porównanie z innymi protestami i rewolucyjnymi sytuacjami znanymi z historii.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
prof. dr hab. Renata Ziemińska
Niesprawiedliwość binarnego pojęcia płci na przykładzie Marii Patino

Binarne pojęcie płci to prosty podział wszystkich ludzi na dwie grupy: kobiety i mężczyzn. Zakłada się przy tym, że zestaw cech kobiecych jest „zrośnięty” i wyklucza się z podobnie „zrośniętymi” cechami męskimi. Historia Marii Patino tej prostej teorii przeczy i pokazuje, że cechy płciowe konkretnej osoby mogą być częściowo męskie a częściowo żeńskie.

→ POBIERZ SCENARIUSZ
→ pobierz materiały
prof. dr hab. Małgorzata Fuszara
Lektura: Co to jest gender?
→ pobierz materiały